قال الله تبارک و تعالی:

یَا أَیُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ مَا أُنْزِلَ إِلَیْکَ مِنْ رَبِّکَ وَإِنْ لَمْ تَفْعَلْ فَمَا بَلَّغْتَ رِسَالَتَهُ وَاللَّهُ یَعـْصِمُکَ مِـنَ النّـَاسِ(۱)

ای پیامبر آنچه از طرف پروردگارت بر تو نازل شده است کاملا (به مردم) برسان و اگر نکنی، رسالت او را انجام نداده‏ ای و خداوند تو را از (خطرات احتمالی) مردم نگاه میدارد،

مقدمه:

این همایش که متشکل از رزمندگان دوران دفاع مـقـدس ۸ سـاله می باشـد دو فلسـفه عـمده دارد

الف:تجدید دیدار با دوستان و همرزمان در روز مبارک عید غدیر

این اجتماع از این جهت بسیار مهم و یک اقدام و حرکت ارزشی می باشد لکن باید یادی کرد از دوستان و هم رزمان شهید شما که جایشان خالی است لذا به عنوان تقدیم به روح مقدس این شهدا درد و دلی را که امیرمؤمنان(ع) در یکی از سخنرانی های خود خطاب به شهدای جنگ صفین بیان فرمودند از ناحیه شما مطرح می کنم

روزی امیرمؤمنان(ع) بر مردم کوفه سخنرانی کردند در بخشی از آن از شهدای جنگ صفین یاد کرده و به صورت طولانی گریه نموده و چنین فرمودند:

أَیْنَ إِخْوَانِیَ الَّذِینَ رَکِبُوا الطَّرِیقَ وَ مَضَوْا عَلَى الْحَقِّ؟

کجایند برادران من همان هایی که در مسیر صحیح گام نهاده و در راه حق پیش رفتند

الَّذِینَ تَلَوُا الْقُرْآنَ فَأَحْکَمُوهُ 

قرآن را می خواندند و به کار می بستند

وَ تَدَبَّرُوا الْفَرْضَ فَأَقَامُوهُ       

و در فرائض الهی تدبر نموده و به پا می داشتند

أَحْیَوُا السُّنَّهَ                            

سنتها را زنده می کردند

وَ أَمَاتُوا الْبِدْعَهَ                        

و بدعت ها را از بین می بردند

دُعُوا لِلـْجِهَادِ فَأَجَابُوا             

و به سوی جهاد دعوت شدند و پذیرفتند

وَ وَثِقُوا بِالْقَائِدِ فَاتَّبَعُوهُ(۲)        

و به رهبر خود اطمینان داشته و از او پیروی کردند

ب:عرض ارادت به امیرمؤمنان(ع) در روز غدیر

در ارتباط با عظمت غدیر همین آیه بس است که خداوند می فرماید:

یَا أَیُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ مَا أُنْزِلَ إِلَیْکَ مِنْ رَبِّکَ وَإِنْ لَمْ تَفْعَلْ فَـمَا بَلَّغْتَ رِسَالَتَهُ وَاللَّهُ یَعْصِمُکَ مِنَ النَّاسِ(۳)

ای پیامبر آنچه از طرف پروردگارت بر تو نازل شده است کاملا (به مردم) برسان و اگر نکنی، رسالت او را انجام نداده‏ ای و خداوند تو را از (خطرات احتمالی) مردم نگاه میدارد،

و در روایات وارد شده است که پس از پایان خطبه غـدیـر پیـامبر(ص) ایـن آیـه شریـفه نازل گـردیـد

الْیَوْمَ أَکْمَلْتُ لَکُمْ دِینَکُمْ وَأَتْمَمْتُ عَلَیْکُمْ نِـعْـمَتـِی وَرَضِیـتُ لَکُـمُ الْإِسـْلَامَ دِیـنًا(۴)

امروز دین شما را کامل کردم و نعمت خود را بر شما تکمیل نمودم و اسلام را به عنوان آئین (جاودان) شما پذیرفتم

سوال:

چرا پیام غدیر عملی نشد؟

لازم می دانم در جلسه شما رزمندگان و یادگاران دوران دفاع مقدس چرایی عملی نشدن پیام غدیر را مورد اشاره قرار بدهم

کلام ابن هشام:

ابن هشام یکی از سیره نویسان قرن دوم بوده و کتاب السیره النبویه او از منابع مهم دانشمندان می باشد .او با نقل از عایشه شرایط جامعه اسلامی را پس از رحلت پیامبر چنین ترسیم می کند

لَمّا تَوَفّی رَسُولُ اللهِ   

وقتی رسولخدا رحلت فرمود

۱-اِرْتَـدَّ الْعَرَبُ        

عرب به دوران جاهلیت برگشت

۲-وَ اشْرَاَیَّتْ الْیَهُودِیَّهُ وَ النَّصْرانِیَّهُ    

یهودیان و مسیحیان میدان داری کردند

۳-وَ نـَجَمَ النِّفاقُ

و منافقان وارد صحنه شدند

وَ صارَ الْمُسْلِمُونَ کَالْغَنَمِ فِی اللَّیْلَهِ الشّاتِیَهِ(۵)

و مسلمانان مانند گله بدون چـوپان بودند که درشب سرد زمسـتانی در بـیابان گرفـتار شـده انـد

کلام امیرمؤمنان(ع):

امیرمؤمنان(ع) سنگینـی و مـصیبت باربودن این شرایط را چنین بیان فرموده:

۱-یَــهْــرَمُ فــیـهَا الْـکـَبــیـرُ            

بزرگسالان را فرسوده میکند

۲-وَ یَـشـیـبُ فـیـهَا الـصَّغــیـرُ        

و کودکان خردسال را پیر میکند

۳-وَ یَکـْـدَحُ فِـیـهَا مُـؤْمِـنٌ حـَتـَّى یَـلْـقَـى رَبَّـهُ(۶)

فرد  با ایمان را تا واپسین دم زندگی و لقای پروردگار رنج میدهد

یادآوری:

این که ابن هشام می نویسد ارتد العرب این عرب چه کسانی بودند؟

جواب این است که اینان همان مهاجران و انصار بودند که حدود ۸۰ جنگ دوران رسـولخدا(ص) را مـدیریت کـردند

سوال دوم:

زمینه های این ارتداد و بازگشت به دوران جاهلیت چه بوده است؟

 

جواب:

نوع مورخان این زمینه ها را در کتـب خـویش ذکـر کرده اند که به عنوان نمونه چند مورد را بصورت فهرست ذکر میکنیم:

۱-حاکمیت بر عربها در عصر جاهلیت با سران قبایل بود که به وسیله ظهور دین مقدس اسلام به هم ریخت و این موضوع در دل سران قبایل به عقده تبدیل شده بود که بعد از رحلت رسولخدا(ص) زمینه را برای عقده گشایی فراهم دیدند

 

۲-تعداد زیادی از پهلوانان نامی عرب و مشرکان قریش و اشراف و سران قبایل در جنگ های عصر پیامبر به دست امیرمؤمنان(ع) کشته شده بودند لذا بازماندگان آنان دنبال فرصت بودند که از امیرمؤمنان(ع) انتقام بگیرند

 

۳-تعدادی از مسلمانان در عصر پیامبر در نوع جنگ ها نقش آفرین بودند و از خود رشادت ها نشان دادند و اینان دنبال سهم خواهی بودند و می دانستند که این سهم خواهی در حکومت امیرمؤمنان(ع) تأمین نخواهد شد لذا به جای آن بزرگوار دنبال دیگران رفتند

 

و لازم به ذکر است که تعدادی از آنان بعد از ۲۵ سال خانه نشینی امیرمؤمنان(ع) که آن بزرگوار به خلافت رسید با او همکاری نکردند و بعضی از آنان علیه آن بزرگوار شمشیر کشیدند  از قبیل:سعد بن ابی وقاص ،عبدالله بن عمر ،اسامه بن زید ،عبدالله بن زبیر ،ابوموسی اشعری ،محمد بن مسلمه ،طلحه و زبیر

۴-نوع مسلمانان در اثر حضور مستمر در جنگ های عصر پیامبر از مبارزه خسته شده بودند و می دانستند اگر امیرمؤمنان(ع) به خلافت برسد جنگ و مبارزه با مشرکان ،کفار و محاربان ادامه پیدا خواهد کرد

 

آخرین پیام از امیرمؤمنان(ع):

لازم می دانم این پیام را در این جلسه عزیزان رزمنده مطرح سازم چون بعضاً مشاهده می شود بعضی از همسنگران دیروز آمادگی ندارند امروز در کنار هم بنشینند و در حل مشکلات جامعه همفکری داشته باشند

مرحوم صدوق در کتاب الخصال خود نقـل می کـند امـام بـاقـر(ع) فـرمود:

امیرمؤمنان(ع) از جنگ با خوارج نهروان بازگشته و در مسجد کوفه نشسته بود رییس یهودیان پیش آن بزرگوار آمد و عرض کرد پرسشهایی دارم (این پرسش ها و پاسخ های امیرمؤمنان(ع) بسیار طولانی است شاید حدود دو ساعت طول کشیده)

امیرمؤمنان(ع) در بخشی از سخنان خود خطاب به ریـیس یهودیـان می فرمـاید:

فَاِنَّ الْقائِمَ بَعْدَ صاحِبِهِ کانَ یُشاوِرُنی فی مَوارِدِ الْاُمورِ فَیُصْدِرُها عَنْ اَمْری وَ یُناظِرُنی فی غَوامِضِها فَیُمْضیها عَنْ رَأْیی

جانشین پس از خلیفه اول دوست او بود که در آغازیدن کارها با من مشورت می کرد و طبق دستور من کارها را انجام می داد و در کارهای سخت از من نظرخواهی می کرد و بر اساس نظر من رفتار می نمود

لا اَعْلَمُ اَحَدً  وَ لا یَعْلَمُهُ اَصـْحابی یُناضِرُهُ فـی ذلِکَ غَیْری وَ لا یَطْمَعُ فِی الْاَمْرِ بَعدَهُ سِوایَ(۷)

نه من کسی را می شناسم و نه دوستان من کسی را سراغ دارند که خلیفه دوم در امر مشورت از او نظرخواهی کند در حالی که جز من کسی را در خلافت طمع نبود

 

پی نوشت:

(۱)سوره مائده آیه شریفه ۶۷

(۲)نهج البلاغه خطبه ۱۸۲                                             

(۳)سوره مائده آیه شریفه ۶۷                                                        

(۴)سوره مائده آیه شریفه ۳

(۵)السیره النبویه / ابن هشام ج۴ ص۲۴۵                                                                                                              

(۶) بحار الانوار/مجلسی ج۱۹ ص ۱۵۵-۱۶۵

(۷)کتاب الخصال /صدوق ج ۲ ص ۵۵۶

موضوع: علل عدم تحقق پیام غدیر

مکان: پادگان حر خوی

مناسبت: عید سعید غدیر